De universele postdienst omvat zowel de nationale als grensoverschrijdende diensten en bestaat uit:
- het ophalen, het sorteren, het vervoer en de distributie van postzendingen tot 2 kg;
- het ophalen, het sorteren, het vervoer en de distributie van postpakketten, aangeboden tegen enkelstuktarief tot 10 kg;
- de distributie van de postpakketten aangeboden tegen enkelstuktarief en ontvangen vanuit andere lidstaten tot 20 kg;
- de diensten in verband met aangetekende zendingen en zendingen met aangegeven waarde.
Bpost is aanvankelijk tot 31 december 2018 bij wet aangewezen als aanbieder van de universele dienst. Sinds 1 januari 2019 blijft bpost de universele dienst verlenen op basis van beheerscontracten die met de Staat zijn gesloten voor opeenvolgende periodes van vijf jaar. Het tweede beheerscontract waarin bpost als aanbieder van de universele dienst wordt aangewezen, is van toepassing van 1 januari 2024 tot 31 december 2028.
Dit betekent dat bpost verplicht is op het gehele grondgebied de universele postdienst te garanderen aan een welbepaalde kwaliteit en tegen een betaalbare prijs.
Ook andere ondernemingen mogen universele postdiensten aanbieden, maar voor de distributie van – al dan niet aangetekende - brievenpost binnen de universele dienst moet wel een vergunning worden aangevraagd bij het BIPT.
Brievenpost
“Brievenpost” (of “brief”) is een op enigerlei fysieke drager aangebrachte schriftelijke mededeling die wordt vervoerd en besteld op het door de afzender op de zending zelf of op de omslag daarvan vermelde adres. Boeken, catalogi, kranten en tijdschriften worden niet als brievenpost aangemerkt.
Pakjes
Postpakketten tot 10 kg aangeboden tegen enkelstuktarief worden beschouwd als universele postpakketten, tenzij de postdienst in kwestie moet worden beschouwd als een dienst duidelijk onderscheiden van de universele postdienst omdat deze een toegevoegde waarde hebben. De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, nader bepalen op grond van welke criteria deze diensten en zendingen met toegevoegde waarde kunnen onderscheiden worden van diensten die behoren tot de universele dienst en aan welke minimumvereisten de standaarddiensten moeten voldoen. Tot dusver werd dit koninklijk besluit nog niet aangenomen. Expressdiensten worden beschouwd als zijnde duidelijk onderscheiden van werkingssfeer van de universele dienst. De gewichtsgrens wordt opgetrokken tot 20 kg in geval van distributie van de postpakketten ontvangen vanuit andere lidstaten. In de regel vallen pakketten die afkomstig zijn van particuliere klanten en afgegeven worden in postkantoren/postpunten onder de universele dienst.
Aangetekende zendingen
Een aangetekende zending houdt op forfaitaire basis een waarborg in tegen de risico's van verlies, diefstal of beschadiging. De afzender krijgt een bewijs van afgifte en kan, op zijn verzoek, een bewijs ontvangen van de datum van de afgifte van de postzending aan de geadresseerde.
Zendingen met aangegeven waarde
Bij een zending met aangegeven waarde wordt de waarde van uw binnenlandse aangetekende zending verzekerd tegen verlies, diefstal of beschadiging. De zending wordt tegen aftekening aan de geadresseerde of zijn volmachthebber overhandigd.
Kranten en tijdschriften
Kranten zijn gedrukte publicaties die minstens vijfmaal per week verschijnen en meerdere artikelen van algemene informatie bevatten.
Als tijdschriften worden beschouwd: revues, magazines en berichten die voor onbepaalde tijd verschijnen met vooraf bepaalde tussenpozen die niet langer duren dan drie maanden.
Zij moeten meerdere artikelen van algemene informatie bevatten die minstens 30 procent van hun oppervlakte dekken.
Geadresseerde reclame
Geadresseerde reclame of direct mail is een mededeling die uitsluitend uit reclame-, marketing- of publiciteitsmateriaal bestaat, die dezelfde boodschap bevat, met uitzondering van de naam en het adres van de geadresseerde en eventuele andere variabelen/parameters die de aard van de boodschap niet wijzigen, en die aan een aanzienlijk aantal geadresseerden wordt toegezonden met het oog op vervoer naar en bestelling op het adres dat de afzender op de eigenlijke zending of op de verpakking ervan heeft vermeld.
Niet-universele postdiensten
Geadresseerde zendingen die buiten de gewichtsgrenzen van de universele dienst vallen (2 kg voor brieven, geadresseerde reclame, kranten en tijdschriften – 10 kg voor postpakketten en 20 kg voor pakjes afkomstig uit andere lidstaten) worden beschouwd als niet-universele postzendingen.
Sedert de inwerkingtreding van de wet van 26 januari 2018 betreffende de postdiensten, valt de distributie van grote hoeveelheden pakjes (“bulk parcels”) buiten de universele dienst.
Ongeacht het gewicht van de zendingen, vallen postdiensten en postzendingen met toegevoegde waarde, zoals snelpostdiensten, eveneens buiten de universele dienst.
Ongeadresseerde reclame
Postzendingen zijn noodzakelijkerwijs geadresseerde zendingen. Het distribueren van ongeadresseerde publiciteit kan dus niet aangezien worden als een postdienst waarop het BIPT toezicht houdt.