Krachtens artikel 21 van Verordening (EU) 2022/2065 betreffende een interne markt voor digitale diensten en tot wijziging van Richtlijn 2000/31/EG (hierna: “DSA”), kan de digitaledienstencoördinator (“DSC”) organisaties certificeren als buitengerechtelijke geschillenbeslechtingsorganen (out-of-court dispute settlement organen of kortweg “ODS-organen”).
Een ODS-orgaan is bevoegd voor de behandeling van geschillen tussen gebruikers van onlineplatforms in de zin van de DSA en de aanbieders van deze diensten.
De certificering heeft tot doel erkenning te verlenen aan entiteiten die, op structureel onafhankelijke en onpartijdige wijze, geschillen kunnen behandelen die voortvloeien uit de toepassing van de bepalingen de DSA, meer in het bijzonder in verband met maatregelen genomen door aanbieders van onlineplatforms met betrekking tot meldingen, klachten of inhoudsbeperkingen.
Aanbieders van online platforms moeten te goeder trouw samenwerken met het door de gebruiker gekozen gecertificeerde buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorgaan om het geschil op te lossen. Ze kunnen enkel weigeren mee te werken indien er reeds een geschil is beslecht met betrekking tot dezelfde informatie en dezelfde gronden voor vermeende illegaliteit of onverenigbaarheid van inhoud.
Zoals hieronder verduidelijkt heeft het BIPT in de Belgische context minstens een unieke loketfunctie voor (kandidaat) ODS-organen.
Het BIPT informeert u verder in het algemeen over erkenningsvoorwaarden voor ODS-organen en over verplichtingen eens men erkend is. De beslissingen van de bevoegde autoriteit(en) hebben echter steeds voorrang op de informatieve inhoud van deze website.
1. Belgische context en bevoegdheden
Volgens de DSA is de DSC van het land van vestiging van het (kandidaat) ODS-orgaan bevoegd voor de certificering, ook al zou bijvoorbeeld het platform waaromtrent de kandidaat geschillen wenst te behandelen gevestigd zijn in een andere land van de EU.
In België is het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) aangewezen als de digitaledienstencoördinator.
Entiteiten die het statuut van gecertificeerd buitengerechtelijke geschillenbeslechtingsorgaan willen bekomen, kunnen hun aanvraag daartoe richten aan het BIPT via volgend e-mailadres: dsa@bipt.be.
Omdat met de toepassing van de DSA tal van bevoegdheden betrokken zijn, op federaal vlak en op niveau van de gemeenschappen, werden in België 4 bevoegde autoriteiten aangeduid:
- het BIPT, voor het federale niveau aangeduid bij wet van 21 april 2024;
- de Vlaamse regulator voor de media (VRM) aangeduid door de Vlaamse Gemeenschap bij decreet van 26 januari 2024;
- de Conseil Supérieur de l’Audiovisuel (CSA) aangeduid door de Franse Gemeenschap bij decreet van 15 februari 2024;
- de Medienrat aangeduid door de Duitstalige Gemeenschap bij decreet van 1 maart 2021.
Elke bevoegde autoriteit is verantwoordelijk om het statuut van ODS-orgaan toe te kennen aan entiteiten die gelet op de Belgische bevoegdheidsverdeling binnen haar bevoegdheid vallen.
De Digitale dienstencoördinator duidt de bevoegde autoriteit(en) aan. Deze zal het verzoek dan verder behandelen en een besluit nemen.
Bevoegde autoriteiten houden elkaar op de hoogte. Het BIPT is verantwoordelijk voor de betrekkingen met de Europese Commissie en de DSC’s in andere landen van de EU in verband met buitengerechtelijke geschillenbeslechting.
2. Vereisten voor certificering
Om gecertificeerd te worden, moet het geschillenbeslechtingsorgaan aantonen dat het voldoet aan de volgende voorwaarden, zoals bepaald in artikel 21 van de DSA:
1. Onafhankelijkheid en onpartijdigheid
Het orgaan moet onpartijdig en onafhankelijk, ook financieel onafhankelijk, zijn van aanbieders van onlineplatforms en van de afnemers van de door de aanbieders van onlineplatforms aangeboden dienst, met inbegrip van personen of entiteiten die meldingen hebben gedaan.
2. Deskundigheid
De geschillenbeslechters moeten beschikken over de nodige expertise met betrekking tot de problemen die zich in een of meer specifieke gebieden van illegale inhoud voordoen, of met betrekking tot de toepassing en handhaving van algemene voorwaarden van een of meerdere types onlineplatforms.
3. Neutraliteit
De leden van het orgaan ontvangen een vergoeding die losstaat van de uitkomst van de procedure.
4. Toegankelijkheid
De aangeboden buitengerechtelijke geschillenbeslechting is gemakkelijk toegankelijk via elektronische communicatietechnologie, ook voor gebruikers met een handicap, en biedt de mogelijkheid om een geschillenbeslechtingsprocedure online in te leiden en de vereiste bewijsstukken online in te dienen.
5. Efficiëntie en tijdigheid
Het orgaan moet geschillen op een snelle, efficiënte en kosteneffectieve wijze kunnen beslechten; de geschillen moeten binnen een redelijke termijn behandeld worden, waarbij de uiterlijke termijn van 90 kalenderdagen als uitgangspunt geldt.
6. Transparantie van procedures
De aangeboden buitengerechtelijke geschillenbeslechting verloopt volgens duidelijke en eerlijke procedureregels die gemakkelijk en openbaar toegankelijk zijn en die stroken met het Belgische en EU recht, waaronder de DSA.
7. Taalvereisten
Het orgaan moet in staat zijn geschillen te behandelen in ten minste één van de officiële talen van de EU.
3. Procedure voor aanvraag
De aanvraag tot certificering dient schriftelijk te worden ingediend bij het BIPT en omvat minimaal:
- Statuten of andere vorm van oprichtingsakte (actuele versie)
- reglement en/of beschrijving van interne organisatie
- Beschrijving van, inclusief ingebouwde garanties voor, het financieel en functioneel onafhankelijk karakter van het orgaan
- Curriculum vitae en kwalificaties van de geschillenbeslechters
- Omschrijving van de procedurele werking en toegangsmodaliteiten, waaronder de aanrekening van kosten die aan de afnemer van de dienst en aan de aanbieder van de dienst worden aangerekend
- Technische beschrijving van de digitale toegangsinfrastructuur
- Voorstel van communicatie- en transparantiemiddelen richting gebruikers
- Eventueel gehanteerd kostenmodel voor toerekening van kosten aan partijen
Het BIPT behoudt zich het recht voor om aanvullende inlichtingen op te vragen ter verificatie van de conformiteit met de DSA, indien hij de bevoegde autoriteit voor certificering is.
4. Beoordeling en besluitvorming
Na ontvangst van een volledig dossier onderzoekt het BIPT of een andere in België bevoegde autoriteit of de kandidaat voldoet aan de in de DSA bepaalde criteria. Ingeval van een positieve beoordeling wordt een certificeringsbesluit genomen.
Iedere in België gecertificeerde instantie wordt opgenomen in de lijst van gecertificeerde organen voor buitengerechtelijke geschillenbeslechting van Europese Commissie.
Een certificeringsbesluit geldt voor maximaal vijf jaar, maar de certificering is verlengbaar.
5. Contact en bijkomende informatie
Voor nadere toelichting of voor het indienen van een aanvraag tot certificering, kunt u contact opnemen met het BIPT via dsa@bipt.be.
Verplichtingen van gecertificeerde geschillenbeslechtingsorganen
1. Verslaggevingsplicht
Het gecertificeerd geschillenbeslechtingsorgaan stelt jaarlijks een openbaar activiteitenverslag op, waarin onder meer volgende elementen zijn opgenomen:
- Aantal ontvangen geschillen
- Informatie over de uitkomst van de geschillen
- Gemiddelde behandelingsduur
- Geconstateerde tekortkomingen of moeilijkheden zoals weigeringen van medewerking door onlineplatforms
- Eventuele aanbevelingen voor structurele verbeteringen
2. Samenwerking met de bevoegde autoriteiten
Het gecertificeerde orgaan werkt actief samen met het BIPT en de andere bevoegde instanties, bv.
- wanneer bevoegde autoriteiten meldingen van systemische inbreuken of herhaaldelijke niet-naleving van DSA-verplichtingen door onlineplatformdiensten onderzoeken of
- bij het opstellen van het verslag over de werking van de door hen gecertificeerde buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorganen, dat de DSC om de 2 jaar moet maken.
3. Naleving van de certificeringsvoorwaarden
Een entiteit die gecertificeerd is krachtens artikel 21 van de DSA dient permanent te blijven voldoen aan de voorwaarden die aanleiding gaven tot de certificering.
Indien het BIPT of een andere bevoegde autoriteit vaststelt dat een gecertificeerd orgaan niet langer voldoet aan de DSA-vereisten, kan het de certificering geheel of gedeeltelijk intrekken, na het orgaan de kans gegeven te hebben om te reageren op de bevindingen van zijn onderzoek en op zijn intentie om de certificatie van het buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorgaan in te trekken.